BBC Turkce – Haberler – Türkiye’de erişim yasakları

Türkiye’de erişim yasakları, 19 Ocak 2010 – TSİ 20:11
Faik Uyanık, BBC Türkçe Bölümü

Türkiye, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nın yayımladığı bir rapora göre, 2010 yılına toplam 3.700 yasaklı internet sitesi ile girdi.
İnternet sitesi

Raporun yazarları her ay yasak listesine 200 site daha girdiğini söylüyor

AGİT’e göre bazı yasak kararları ‘keyfi ve siyasi nedenlerle’ alınıyor.

Örgüt, Türkiye’nin ifade özgürlüğü yolundaki taahhütlerini yerine getirmek için yasalarında reform yapması gerektiği uyarısında bulundu.

En çok sözü edilen yasa ise İnternet yasası olarak da bilinen 5651 sayılı kanun.

Teşkilatın medya özgürlüğü temsilcisi Miklos Haraszti, Türkiye’de ‘uygunsuz içeriğe sahip’ denerek erişimi engelleme için 7 ayrı gerekçe sıralandığını söylüyor:

‘Bu gerekçelerden biri cumhuriyetin kurucusunun korunmasına ilişkin. Diğer gerekçeler ise TCK’nın 301’inci maddesine ilişkin içeriğin barındırılması gibi şeyler. Bunu dışında ise uluslararası kabul görmüş uygunsuz içeriğe ilişkin olanlar. Örneğin çocuk pornosu, uyuşturucuya teşvik gibi uygunsuz içerikler bunlar. Sözkonusu yasa her ne kadar saygı duyulması gereken bazı gerekçeler saysa da, bazı siyasi ve keyfi gerekçeler de içeriyor.’

Haraszti, ‘İçerik üreticilerini değil kullanıcıları cezalandıran bir durum var Türkiye’de’ diyor.

Çin ve İran örnekleri

AGİT medya özgürlüğü temsilcisi Miklos Haraszti Google arama motorunun sansürle ve internet korsanlığı ile mücadele etmek zorunda kaldığı, Facebook, Twitter gibi sitelerin yasak olduğu Çin gibi örnekler karşısında Türkiye’deki durumun biraz daha başka bir yerde durduğunu söylüyor:

‘Çin ya da İran ile Türkiye’deki uygulamaları arasında büyük farklar var. İran ve Çin’de interneti kullanıcılar açısından erişilemez bir yer haline getiren siyasi bir amaç var. Türkiye’de ise amaç farklı. Bazı içerikler yasaklanıyor. Bunların da küçük bir kısmı, örneğin Atatürk hakkındaki yasaklar, siyasi… Ama tüm interneti felç eden bir durum yok.’
İnternet sayfasına bakan kullanıcı

Uygunsuz içerik durumunda sitelere erişim duruyor

‘Ancak maalesef bu yasa yine de Türkiye’yi Çin ve İran ile aynı grubun içine olmasa da, bir anlamda ‘civar semtlere’ yerleştiriyor.Çünkü ortaya çıkan sonuçlar aynı. Youtube’a erişilemiyor. Google’a bağlı başlıca birtakım sitelere erişilemiyor. Ne kadar büyük olurlarsa olsunlar sosyal paylaşım siteleri ufacık bir uygunsuz içerik nedeniyle her an tümden kapatılabilecek durumda.’

‘Türkiye bize göre bu durumu bir sinyal olarak algılamalı ve isminin bu gibi ülkelerle anılmasından kaçınmalı.’

Haraszti bu durumun değişmesi konusunda da Ankara’da pek bir işaret görmediğini belirtiyor.

‘Ankara’da deyim yerindeyse ‘internet sansürü ile ilgili’ kurumun bu konuyla ilgili bölüm başkanı ile yaptığımız görüşmede, yasanın iyi yazılmış olduğunu söyledi bize. Çünkü yasanın internette siyasi nedenlerle yasaklamaları içermediğini düşünüyordu. Bizim yayınladığımız son rapordaki tavsiyemizin ise Türk makamlarının bu konuda yeniden düşünmelerini sağlayacağını, uygunsuzluğu mutlak olan içerik üreticilerinin nasıl cezalandırılacağı hakkında başka bir yöntem bulacaklarını ve yasadaki siyasi gerekçeleri kaldıracaklarını düşünüyoruz.’ diye anlatıyor.

Türkiye’deki internet yasaklarına ilişkin raporun yazarı olan, Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden İnternet hukuku uzmanı Dr. Yaman Akdeniz de Türkiye’nin bu konudaki tartışmaların artmasıyla birlikte, erişim engelleme istatistiklerini Mayıs 2009’dan bu yana yayınlanmadığına dikkat çekiyor.

O tarihte açıklanan son resmi rakamın 2601 siteye engelleme yapıldığı şeklinde olduğunu belirten Akdeniz, her ay 200 siteye engelleme yapıldığını tespit ettiğini, raporda verilen sayının da bu ortalamayı yansıttığını belirtiyor.

Haraszti gibi, Akdeniz de yasal çerçevenin iyileşmesine ilişkin fazla umutlu konuşmuyor.

5651 sayılı kanunun asıl amacı olarak ifade ettiği çocukları ve aileleri korumak hedefinde, kapsam dışına da çıkıldığı eleştirisinde de bulunan Akdeniz’e göre erişim engelleri ‘kendini kandırma’ etkisi yapıyor, ‘çünkü yasaklar hedeflenen alanda ihlalleri önlemiyor, teknik olaraksa bu sitelere girmek hala mümkün’ diyor.