Türkiye’den yaklaşık 6000 web sitesine erişim engellendi

Türkiye’den yaklaşık 6000 web sitesine erişim engellendi

Yazan: Doç. Dr. Yaman Akdeniz, İstanbul Bilgi Üniversitesi, Hukuk Fakültesi, Öğretim Görevlisi

penguen.jpg

5651 Sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun Kasım 2007’de yürürlüğe girdiğinden beri YouTube, Geocities, DailyMotion, WordPress, Google Groups, ve Google Sites dahil olmak üzere bir çok web sitesi mahkemeler ve TİB tarafından verilen idari engelleme kararları ile erişime kapatılmıştır, ve kapatılmaya devam edilmektedir.

TİB verilerine göre, 11 Mayıs 2009’a kadar Türkiye’de 5651 Sayılı Kanun hükümlerine göre erişime kapatılan web sitesi sayısı 2601’dir. Bu web sitelerinden 475’i (18%) mahkeme kararıyla engellenirken çoğunluk, 2126 site (82%) TİB tarafından verilen idari kararlarla erişime engellenmiştir.

11 Mayıs 2009’a kadar verilen 475 mahkeme kararının gerekçelerine göre, 121 web sitesi müstehcenlik (TCK madde 226), 54 web sitesi çocukların cinsel istismarı (TCK, madde 103/1), 19 web sitesi kumar (TCK, madde 228), 20 web sitesi müşterek bahis suçlarıyla ilgili içerik taşıdıklarından, 54 web sitesi de Atatürk aleyhine işlenen (25.7.1951 tarih ve 5816 sayılı Kanun) suçlarla ilgili olarak erişime engellenmiş bulunmaktadır. Bu 54 siteyle ilgili kararlardan 32’si aslında ülkenin farklı yerlerindeki mahkemeler tarafından 17 web sitesi hakkında olup, (çoğunluğu da YouTube’dan kaynaklanan) yinelenerek verilen kararlardır.

Bunlardan başka 5 web sitesi fuhuş (TCK, madde 227) ve bir web sitesi de uyuşturucu kullanımını kolaylaştırma (TCK, madde 190) suçlarından dolayı erişime engellenmiştir.

167 web sitesine erişim 5651 Sayılı Kanun kapsamı dışında kalan gerekçelerle mahkemeler tarafından engellenmiş ancak TİB bu kararların ayrıntılı bir dökümünü vermemiştir. Bununla birlikte, anlaşıldığı kadarıyla TİB 8. maddedeki katalog suçlarıyla ilgisi olmasa da erişim engelleme kararlarını yerine getirmektedir. Geçen sene Mayıs 2008 ayında 5651 Sayılı Kanun kapsamı dışında kalan gerekçelerle mahkemeler tarafından engellenmiş web sitesi sayısı 69ken bu sayının bugün itibarı ile 200den fazla olduğu gözlemlenmektedir.

11 Mayıs 2009’a kadar TİB tarafından verilmiş 2126 idari engelleme kararının çoğunluğunu 1053 karar ile çocukların cinsel istismarı (TCK, madde 103/1) oluşturmaktadır. Bu suçu diğer suçlar şu şekilde takip etmektedir: 846 müstehcenlik (TCK, madde 103/1), 117 futbol ve diğer sporlarla ilgili müşterek bahis web siteleri (5728 sayılı Kanun, madde 256), 74 kumar siteleri (TCK, madde 228), 20 fuhuşla ilgili site (TCK, madde 227), 11 site uyuşturucu / uyarıcı madde kullanımını kolaylaştırma (TCK, madde 190), 2 site Atatürk aleyhine işlenen suç (25.7.1952 tarih ve 5728 sayılı Kanun), ve bir de intiharı teşvik ve kolaylaştırma (TCK, madde 84).

Engelleme bağlamında bazı siteler DNS üzerinden engellenirken bazıları da hem DNS hem IP adresiyle engellenmiştir. TİB istatistiklerine göre, 11 Mayıs 2009 tarihine kadar 2054 web sitesi adresine ilaveten ilintili olduğu engelleme kararına göre 483 de IP adresi engellenmiştir.

11 Mayıs 2009’da yayınlanan istatistiklerden sonra TİB erişim engelleme istatistiklerini yayımlamayacağını bildirdi, ve resmi olarak Mayıs 2009’dan beri erişim engelleme istatistikleri yayımlanmıyor. TİB’in görüşü “istatistik yayınlamanın ilgili hiç bir kimseye pek bir faydası olmadığı” seklinde olsa da açıklık ve şeffaflık açısından detaylı istatistiklerin kamuoyu ile paylaşılması lazım, ve detaylı istatistiklerin yayımlanmama kararı geriye atılmış bir adımdır.

İlaveten, erişim engelleme kararları 5846 numaralı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun Ek Madde 4 mahkemeler ve Cumhuriyet Savcıları tarafından da verilebilir. Bu madde gereği Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda tanınmış haklarının ihlâli halinde, hak sahiplerinin başvuruları üzerine ihlâle konu eserlerin içerikten ve yayından çıkarılması öngörülmüş. 5846 numaralı kanun altında yapılan erişim engellemeler genelde Mü-yap tarafından yapılıyor, ve son günlerde bu kanun ve uygulaması tekrardan Myspace, Last.fm, ve akilli.tv’ye yapılan erişim engellemeleri ile tekrardan kamuoyunun dikkatini çekti. Fakat basına çok lanse edilmese bile bu kanun ve madde kullanılarak erişimi engellenen 3000’in üzerinde site olduğu da söyleniyor.

Bütün bunlar göz önünde bulundurulduğunda Türkiye genelinde sebebi ne olursa olsun en az 6000 siteye erişimin engellendiğini söylersek bu rakam kesinilkle abartılı olmaz. Sivil bir girişim olan Engelliweb. com (http://engelliweb.com/) zaten bugün itibarı ile 4196 erişime engellenmiş site hakkında kamuoyunu bilgilendiriyor.

erişim_engelleme_mayıs2009.jpg

Şekil: Türkiye’de 11 Mayıs 2009’a Kadar Verilen Erişim Engelleme Kararları
Madde 8(1)(a)(1): intiharı teşvik ve kolaylaştırma (TCK, madde 84); Madde 8(1)(a)(2): çocukların cinsel istismarı (TCK, madde 103/1); Madde 8(1)(a)(3): uyuşturucu kullanımını kolaylaştırma (TCK, madde 190); Madde 8(1)(a)(4): sağlık için tehlikeli madde sağlanması (TCK, madde 194); Madde 8(1)(a)(5): müstehcenlik (TCK, madde 226); Madde 8(1)(a)(6): fuhuş (TCK, madde 227); Madde 8(1)(a)(7): kumar (TCK, madde 228); Madde 8(1)(b): Atatürk aleyhine işlenen suçlar (25.7.1952 tarih ve 5728 sayılı Kanun); ve futbol ve diğer sporlarla ilgili müşterek bahis (5728 sayılı Kanun, madde 256).